Co to jest cukrzyca?

Cukrzyca to przewlekła choroba metaboliczna charakteryzująca się hiperglikemią – podwyższonym poziomem glukozy we krwi – wynikającą z niedoboru insuliny, upośledzonego jej działania lub obu tych mechanizmów jednocześnie.

TYP Mechanizm Kiedy zwykle się ujawnia? Główne cechy
Typ 1 Autoimmunologiczne zniszczenie komórek β trzustki → brak insuliny Dzieci, młodzi dorośli (ale możliwy w każdym wieku) Konieczna insulina od chwili rozpoznania, skłonność do kwasicy ketonowej
Typ 2 Insulinooporność ± postępujący niedobór insuliny Dorośli, często > 40 r.ż., lecz coraz młodsi Związany z otyłością, sedenteryjnym trybem życia; leczenie: dieta, ruch, leki doustne, ewent. insulina
LADA Powolny proces autoimmunologiczny („późny Typ 1”) 30-50 r.ż. Początkowo wystarcza dieta ± tabletki, szybko przechodzi na insulinę
MODY Czynnik genetyczny (mutacje pojedynczych genów) Dowolny wiek, często < 25 r.ż. Często w rodzinie; leczenie zależy od podtypu – bywa możliwe samymi tabletkami

Objawy alarmowe

  • wzmożone pragnienie i częste oddawanie moczu

  • niewyjaśnione chudnięcie, nadmierny apetyt lub przeciwnie – brak łaknienia

  • senność, zmęczenie, nawracające infekcje, słabo gojące się rany

  • u dzieci: moczenie nocne, bóle brzucha, zapach acetonu z ust (kwasica)

Jak się diagnozuje?

  1. Glukoza na czczo ≥ 126 mg/dl (7,0 mmol/l) – wynik w dwóch różnych dniach.

  2. 75 g OGTT (krzywa cukrowa) – glukoza ≥ 200 mg/dl (11,1 mmol/l) po 2 h.

  3. Przypadkowa glikemia ≥ 200 mg/dl + objawy.

  4. HbA1c ≥ 6,5 % (48 mmol/mol) – pod warunkiem prawidłowej hemoglobiny.

Tip: Zachowaj kopie wyników; przydadzą się przy wyrabianiu karty Diabetyka + w NFZ.

Słownik podstawowych skrótów

  • CGM – Continuous Glucose Monitoring, ciągłe monitorowanie glikemii.

  • WW / WBT – wymiennik węglowodanowy / białkowo-tłuszczowy (10 g węgli / 100 kcal z białka + tłuszczu).

  • TIR – Time In Range, procent czasu, gdy glikemia mieści się w zakresie.

  • Bazal / bolus – odpowiednio insulina podstawowa i posiłkowa.

Pierwsze kroki po rozpoznaniu

  1. Poproś diabetologa o plan leczenia + edukację (szczególnie samokontrolę).

  2. Załóż dzienniczek glikemii – papierowy lub aplikację.

  3. Zaplanuj szkolenie dietetyczne (liczenie WW) i życiorys aktywności (15 min spaceru = –30 mg/dl!).

  4. Dołącz do społeczności